ภาวนา ชนะจิต (อังกฤษ: Parwarna Liu Lan Ying; จีน: ???; ชื่อเล่น: หยิน) มีชื่อจริงว่า อรัญญาภรณ์ เหล่าแสงทอง (ชื่อเดิม: อรัญญา; 20 ธันวาคม พ.ศ. 2485 — 10 กันยายน พ.ศ. 2555) นักแสดงภาพยนตร์ชาวไทย ที่ได้รับฉายา ไข่มุกแห่งเอเชีย
ชื่อจริงคือ อรัญญาภรณ์ เหล่าแสงทอง (ชื่อเดิม: อรัญญา; ชื่อเล่น: หยิน) มีเชื้อสายจีนกวางตุ้ง เกิดวันที่ 20 ธันวาคม พ.ศ. 2485 ที่อำเภอธนบุรี จังหวัดธนบุรี
ภาวนาเสียชีวิตในเช้าวันที่ 10 กันยายน พ.ศ. 2555 ที่บ้านพักของตนเองในตำบลขุนแก้ว อำเภอนครชัยศรี จังหวัดนครปฐม โดยตำรวจสรุปว่าเสียชีวิตจากการจมน้ำ สิริอายุได้ 69 ปี
เริ่มแสดงภาพยนตร์ไทยเรื่องแรก โดย รังสรรค์ ตันติวงศ์ ผู้อำนวยการสร้างภาพยนตร์ ผ่านการแนะนำของ “เด็กยกรีเฟลค” ในกองถ่าย และ ศรินทิพย์ ศิริวรรณ ดาราในวงการเป็นผู้พาออกงาน เมื่อ พ.ศ. 2503 เรื่อง แสงสูรย์ ซึ่งมี มิตร ชัยบัญชา และ อมรา อัศวนนท์ แสดงนำ กำกับโดย ประทีป โกมลภิส ภาพยนตร์เรื่องนี้ ทำให้เธอได้รับรางวัล ตุ๊กตาทอง ดาราสมทบหญิงยอดเยี่ยม จัดโดยสมาคมผู้สื่อข่าวบันเทิง
ดารานำหรือประชันบทในภาพยนตร์ ตั้งแต่ พ.ศ. 2503-2522 คู่กับมิตร ชัยบัญชา, ไชยา สุริยัน, สมบัติ เมทะนี, ยอดชาย เมฆสุวรรณ, ลือชัย นฤนาท, อุเทน บุญยงค์, นาท ภูวนัย, กรุง ศรีวิไล, สรพงศ์ ชาตรี และ ภาพยนตร์จีน คู่กับเดวิด เจียง พระเอกชาวฮ่องกง
ส่วนใหญ่มักเป็นรับบทเด็กสาว เมื่ออายุมากขึ้นก็ยังรับบทที่เด็กกว่าอายุจริงเสมอ จนกระทั่งตัดสินใจยุติบทบาทการแสดงในวัยใกล้ 40 ปี โดยให้เหตุผลว่า ต้องการให้คนจดจำภาพนางเอกในวัยสาวของเธอตลอดไป
เจ้าของฉายา ไข่มุกแห่งเอเชีย จากการแสดงนำในภาพยนตร์ฮ่องกงหลายเรื่องของชอว์ บราเดอร์ เรื่อง Duel of Fists (จีน: ??) ผลงานกำกับของ จางเชอะ ซึ่งมี ตี้หลุง และ เดวิด เจียง แสดงนำ เข้ามาถ่ายทำในประเทศไทย ประมาณปี ค.ศ.1971 เกี่ยวกับศิลปะแม่ไม้มวยไทย ซึ่งนับเป็นหนังต่างประเทศเรื่องแรกๆ ที่มีเนื้อหาเกี่ยวกับมวยไทย
ปี ค.ศ. 1971 แสดงนำใน The King Boxer (Xiao quan wang) ประกบนักแสดงกังฟูชื่อดัง เมิ่งเฟย และดาราชาวญี่ปุ่น ยะซุอะกิ คุระตะ รวมถึง นาท ภูวนัย ฉายในเมืองไทยชื่อ “หมัดสังหาร” หลังจากนั้นได้แสดงนำในหนังฮ่องกงแนวกังฟู The Bloody Fight (Xue dou) ในปี ค.ศ. 1972 และ Shi hou ซึ่งเป็นภาคต่อของ The Bloody Fight ในปีเดียวกัน
ถัดมาอีก 2 ปี แสดงนำในภาพยนตร์ร่วมทุนระหว่าง ไทย-ญี่ปุ่น ปี ค.ศ.1974 เรื่อง หนุมานพบ 7 ยอดมนุษย์ (Urutora 6-kyodai tai kaij? gundan) และภาพยนตร์ฮ่องกงปี ค.ศ.1976 เรื่อง Chun man Ba Di Yaอีกด้วย
ผลงานสู่สายตาผู้ชมระดับสากลในช่วงนี้ยังมี "ตัดเหลี่ยมเพชร" (H-Bomb) ภาพยนตร์ไทย-ฮ่องกง จากงานกำกับของ "ฟิลิป" ฉลอง ภักดีวิจิตร ประชันบทกับดาราชั้นนำ โอลิเวีย ฮัสซี่ และคริส มิตชั่ม
พงษ์ลดา พิมลวรรณ • สมจิตต์ ทรัพย์สำรวย • ภาวนา ชนะจิต • สุพรรณ บูรณะพิมพ์ • มาลี เวชประเสริฐ • น้ำเงิน บุญหนัก • ทัศน์วรรณ เสนีย์วงศ์ ณ อยุธยา • เปียทิพย์ คุ้มวงศ์ • จุรี โอศิริ • ตุ๊กตา จินดานุช • ศรินทิพย์ ศิริวรรณ • พิศมัย วิไลศักดิ์ • สินจัย หงษ์ไทย • ญาณี จงวิสุทธิ์ • วรรษมน วัฒโรดม • อภิรดี ภวภูตานนท์ • มยุรา ธนะบุตร • ทิพย์ ธัมมสิริ • ระพีพรรณ กรสกุล • กันตา ดานาว • อลิสา อินทุสมิต • ขวัญภิรมย์ หลิน • วราพรรณ หงุ่ยตระกูล • จารุณี สุขสวัสดิ์ • อรุณโรจน์ เลี่ยมทอง • สินจัย หงษ์ไทย • อัจฉราพรรณ ไพบูลย์สุวรรณ • จินตหรา สุขพัฒน์ • วิภาวี เจริญปุระ • หทัยทิพย์ ศรีสังข์ • จารุณี บุญเสก • ปรางทอง ชั่งธรรม • ศิรพันธ์ วัฒนจินดา • อภิญญา สกุลเจริญสุข
อำภา ภูษิต • เปียทิพย์ คุ้มวงศ์ • นันทิดา แก้วบัวสาย • นุชจรี ประสงค์ธรรม • คนึงนิจ ฤกษะสาร • มารศรี อิศรางกูร ณ อยุธยา • รัชนู บุญชูดวง • จันทร์จิรา จูแจ้ง • ธิศวรรณ สุวรรณโพธิ์ • ธัญญา โสภณ • วิจิตรา ตริยะกุล • วิไลวรรณ วัฒนพานิช • พอลลีน เรือนเพชร • ศิริลักษณ์ เถกิงสุข • ศิริสิน ศิริพรสมาธิกุล • ภัทรวรินทร์ ทิมกุล • ณัฐวรา หงษ์สุวรรณ • บุญศรี ยินดี • อลิษา ขจรไชยกุล • อาภาพร นครสวรรค์ • สาธิดา เขียวชะอุ่ม • ปรางทอง ชั่งธรรม • เฌอมาลย์ บุญยศักดิ์ • โฟกัส จีระกุล • ศันสนีย์ วัฒนานุกูล • อินทิรา เจริญปุระ • สุทัตตา อุดมศิลป์ • ปิยธิดา วรมุสิก • ชนนิกานต์ เนตรจุ้ย • อภิญญา สกุลเจริญสุข • วิโอเลต วอเทียร์
ธิติมา สังขพิทักษ์ • มยุรา ธนะบุตร • อลิสา อินทุสมิต • วิชชุดา มงคลเขตร์ • บรรเจิดศรี ยมาภัย • ชาช่า อัลเทอร์เมท • ศรีพรรณ ชื่นชมบูรณ์ • ศิริสิน ศิริพรสมาธิกุล • เข็มอัปสร สิริสุขะ • วิภาวี เจริญปุระ • ณัฐวรา หงษ์สุวรรณ • เพ็ญพักตร์ ศิริกุล • จารุณี บุญเสก • ลลนา สุลาวัลย์ • จินตหรา สุขพัฒน์ • เฌอมาลย์ บุญยศักดิ์ • โฟกัส จีระกุล • จรินทร์พร จุนเกียรติ • อินทิรา เจริญปุระ • รัดเกล้า อามระดิษ • ปิยธิดา วรมุสิก • วนิดา เติมธนาภรณ์ • อภิญญา สกุลเจริญสุข • วิโอเลต วอเทียร์
